Historia nie ma większego sensu, jeśli nie wiązać jej ze współczesnością...

U schyłku lat pięćdziesiątych sytuacja mieszkaniowa ludności w Polsce i na Śląsku przedstawiała się tragicznie. Nie było ani za co, ani z czego budować. Na to wszystko nałożył się nieustający napływ do miast ludności wiejskiej szukającej pracy i chleba. W końcu jednak „węzeł gordyjski” nasilającego się braku mieszkań domagał się przecięcia. Chaos w polityce mieszkaniowej mógł jedynie pogłębić istnieją-cą zapaść. Wtedy to włodarze Katowic, w tych jakże trudnych dla budownictwa czasach, podjęli decyzję, że na terenach dawnego Bederowca, Sośnicy i Egiptu – dzielnic równie brudnych, ciemnych, jak i ubogich, powstanie kompleks mieszkaniowy – dzisiaj jedno z największych, pod względem ilości mieszkańców, osiedle w Europie - Osiedle „Tysiąclecia”.

Lato 1960 r. – ostatnie zbiory na terenach przyszłego osiedla „Tysiąclecia”
Zdjęcia archiwalne udostępnione dzięki uprzejmości Pana Józefa Wiszniowskiego

Budowę rozpoczęto w roku 1961. Projektantami Osiedla byli architekci Henryk Buszko i Aleksander Franta.

W celu realizacji osiedla powstało Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Budownictwa Miejskiego nr 1 w Katowicach, które później przekształciło się w Kombinat Budowlany „Katowice” (obecny P. B. DOMBUD).

Pierwsze budynki na Osiedlu „Tysiąclecia” oddane zostały do użytku w 1964 roku, kolejne sukcesywnie, aż do 1982 roku. Osiedle prawie w całości należało do Spółdzielni Mieszkaniowej „Górnik” – molocha administrującego kilkoma osiedlami na terenie Katowic.

Pierwsze budynki osiedla „Tysiąclecia”

Pozytywnym elementem zmian spółdzielczości lat 80-tych – mimo nadal istniejącej dużej zależności od globalnej, państwowej polityki mieszkaniowej – był podział dużych spółdzielni na mniejsze. W ten właśnie sposób powstała Spółdzielnia Mieszkaniowa „Piast” – którą 14 czerwca 1983 roku mieszkańcy Osiedla „Tysiąclecie” powołali do życia. Osobowość prawną Spółdzielnia nabyła już 15 lipca 1983 roku.

Należy w tym miejscu zaznaczyć, że choć Kombinat Budowlany w Katowicach, wykonawca Osiedla „Tysiąclecia”, był dużym przedsiębiorstwem, przez włodarzy Katowic „nękany” był wciąż o szybszą pracę, oszczędzanie na jakości, technologii, materiałach i wykonawstwie. Ogólnie rzecz ujmując domy powstające w tamtych czasach pozostawiały wiele do życzenia. Wznoszono je na „łapu capu”, nie dbając o zapewnienie odpowiedniej technologii, materiałów, a tym samym bezpieczeństwa zamieszkania.

W związku z powyższym budynki, które przejęła Spółdzielnia posiadały wiele wad technologicznych potwierdzonych licznymi ekspertyzami Instytutu Techniki Budowlanej w Warszawie, o które Spółdzielnia wystąpiła. Na podstawie tych ekspertyz powstał PROGRAM KOMPLEKSOWEGO USUWANIA WAD TECHNOLOGICZNYCH powiązany z działaniami energooszczędnościowymi, realizowany na mocy uchwał Zebrania Przedstawicieli Członków, a ostatecznie opracowany i zatwierdzony w grudniu 1990 roku. Opracowanie przez Spółdzielnię Mieszkaniową „Piast” powyższego programu było koniecznością ponieważ budynki znajdujące się na Osiedlu „Tysiąclecia” wymagały i nadal wymagają ciągłych remontów. Natomiast w przypadku ich braków groziła dekapitulacja budynków. Jednym z głównych celów Spółdzielni było przeprowadzenie prac termomodernizacyjnych na budynkach. Efektem tego było m. in. znaczne obniżenie kosztów centralnego ogrzewania w zasobach Spółdzielni. Dla zobrazowania faktu, że budynki ocieplone i wybudowane już przy pomocy nowoczesnych technologii są budynkami energooszczędnymi, wystarczy porównać średni koszt centralnego ogrzewania w sezonie 2005/2006 roku w dwóch nowych „kukurydzach” tj. przy ul. Zawiszy Czarnego 2 i 9 oraz w takich samych „kukurydzach” z tym, że starych, tzn. przy ul. Zawiszy Czarnego 4, 6 i 10: - w budynkach przy ul. Zawiszy Czarnego 2 i 9 średni koszt centralnego ogrzewania wyniósł odpowiednio 1,22 zł/m2/m-c oraz 1,09 zł/m2/m-c, - w budynkach przy ul. Zawiszy Czarnego 4, 6 i 10 koszt ten wyniósł 1,47 zł/m2/m-c, 1,56 zł/m2/m-c oraz 1,58 zł/m2/m-c. Wydaje się, że jakikolwiek dodatkowy komentarz jest zbędny. Fakty mówią same za siebie.

Ekspertyza Instytutu Techniki Budowlanej w Warszawie

Ponadto stwierdzone w ekspertyzach ITB wady to m. in. niedostateczna izolacyjność przegród budowlanych, w tym ścian lokali mieszkalnych sąsiadujących z nie dogrzanymi klatkami schodowymi, co powodowało straty ciepła i obniżało walory użytkowe pomieszczeń przylegających do klatek schodowych. W budynkach występowały również liczne zarysowania i uszkodzenia ścian nośnych i działowych, odpadanie tynków zewnętrznych, przemarzanie ścian, zapadanie podłoży pod posadzkowych, odkształcanie się pionów gazowych oraz przedwczesna korozja instalacji wewnętrznej centralnego ogrzewania.

	Przykład uszkodzeń płyt balkonowych w budynku 17 kondygnacyjnym. Ubytki betonu na fragmencie żebra płyty. Odsłonięte zbrojenie.		Przykłady spękań, ścian licowych z cegły silikatowej, powstałych przy narożach.
	Przykład wadliwego rozwiązania ściany parteru wykonanej z bloczków gazobetonowych dochodzących do poziomu terenu. W miejscach tych zawilgocone ściany ulegają destrukcji.		Przykłady uszkodzeń płyt balkonowych występujących w budynkach 5 kondygnacyjnych. Odspojona warstwa tynku na płycie balustradowej stwarza poważne zagrożenie bezpieczeństwa.

Początki istnienia Naszej Spółdzielni nie należały do łatwych. W tym czasie „Tysiąclecie”, a zwłaszcza Osiedle „Tysiąclecie – Górne”, stanowiło część Katowic pozbawioną całkowicie infrastruktury towarzyszącej, jak również zieleni i chodników. Piaszczysta pustynia i beton to powszechnie zapamiętany obraz z tego czasu. Brakowało szkół, przedszkoli, miejsc parkingowych, terenów zielonych, poczty, podstawowych usług i bazy remontowej. Najbardziej dokuczliwymi eksploatacyjnie były: źle konserwowana i ulegająca częstym awariom sieć uzbrojenia podziemnego (szczególnie wodna i kanalizacyjna), wady technologiczne budynków, stan nawierzchni jezdni itp. W globalnym rozrachunku Osiedle „Tysiąclecia” wypadało źle.

W pierwszych latach zarządzania Osiedlem przez Zarząd „PIASTA” skoncentrował się również na tworzeniu infrastruktury umożliwiającej prawidłowe funkcjonowanie Osiedla. Nie było to, wbrew pozorom, zadanie proste. Na najdrobniejsze działania i innowacyjne pomysły Prezesa Kazimierza Dorfa dotyczące zagospodarowania Osiedla, np. zazielenianie, powstawanie nowych placówek usługowych, poczty, szkół itp. trzeba było uzyskać zgodę ówczesnych władz. Stąd niekończące się rozmowy z Urzędem Wojewódzkim, Urzędem Miejskim, Komitetem Partii itd. Ale udało się.

Dzięki uporowi i zdecydowaniu w dążeniu do celu mieszkańców Osiedla i Prezesa Kazimierza Dorfa dzisiejsze Osiedle „Tysiąclecia”, jakże jest odmienne do tego sprzed 23 lat. Nie przypomina już ponurego blokowiska, tworzy niezależną dzielnicę Katowic, to prawdziwe „miasto – ogród” – jest miejscem zamieszkania, pracy, nauki i wypoczynku. Są tutaj punkty handlowe, usługowe, medyczne oraz kościoły. Osiedle to zaspokaja w pełni potrzeby około 25 tysięcy mieszkańców. Ukształtowanie terenu i bogata zieleń otaczająca budynki, stwarzają atmosferę przytulnego „miasteczka” pozbawionego wszelkich znamion tzw. sypialni. Osiedle „Tysiąclecia” ukierunkowane jest wszystkimi swoimi funkcjami na uczynienie życia swoich mieszkańców jak najłatwiejszym i najprzyjemniejszym.

Spółdzielnia podjęła także szereg działań mających na celu unowocześnienie Osiedla poprzez zmniejszenie energochłonności mieszkań i budynków, wymianę wszystkich wind na nowoczesne kabiny wyposażone w kamery mające na celu poprawę bezpieczeństwa lokatorów w każdym budynku, sukcesywną wymianę stolarki okiennej, a także zmianę wyglądu elewacji i wnętrz budynków.

Jako ostatnie na Osiedlu „Tysiąclecia” powstały budynki „kukurydz”, w tym trzy 25 - kondygnacyjne, a pozostałe dwie 17-kondygnacyjne – będące drugimi najwyższymi budynkami mieszkalnymi w Polsce. Forma tych budynków na trwałe wrosła w pejzaż Katowic, stając się obok „Spodka” powszechnie znanym i rozpoznawanym symbolem miasta.

Odmienny architektonicznie kompleks mieszkaniowy powstał w południowej dzielnicy miasta, Katowicach Kostuchnie. Jest to zespół domów mieszkalnych o zwartej zabudowie, która nadaje mu charakter kameralnych zaułków małego miasteczka oraz 14 domów jednorodzinnych w zabudowie szeregowej wykończonych pod klucz.

Spółdzielnia Mieszkaniowa „Piast” jest znana jako spółdzielnia inwestująca. W latach 1999 – 2000 oddała do użytku dwa 17 – kondygnacyjne budynki wybudowane z udziałem Krajowego Funduszu Mieszkaniowego, zasiedlone na zasadzie lokatorskiego prawa do lokalu oraz umowy najmu.

W listopadzie 2002 roku zakończona została budowa kolejnego kompleksu mieszkalnego kredytowanego z KFM, w Kostuchnie w rejonie wcześniejszych inwestycji. Jest to zespół 6 niskich budynków, zawierających 100 mieszkań o powierzchni od 30 do 70 m2 wraz z garażami w podziemiu budynków.

Spółdzielnia rozwija także inne formy aktywności gospodarczej, jak np. całkowita przebudowa zabytkowej kamienicy w centrum miasta, należącej do Teatru Śląskiego, z której i Spółdzielnia i Teatr czerpać będą dochody. Budynek posiada ponad 1500 m2 powierzchni o wysokim standardzie, a całość dostosowana jest do potrzeb osób niepełnosprawnych. Obecnie mieści się tam Katowicki Inspektorat ZUS-u, który przeniósł swoją siedzibę z zatłoczonych i niefunkcjonalnych pomieszczeń, poprawiając w wyraźny sposób warunki obsługi mieszkańców Katowic i okolicznych miast.

Ogólnie rzecz ujmując Spółdzielnia Mieszkaniowa „Piast” zrzesza obecnie ponad 7800 członków, a w jej budynkach mieszka około 25 tysięcy lokatorów. Spółdzielcze tereny zajmują łącznie ponad 52 ha gruntów w obrębie dwóch rejonów Katowic: Osiedla „Tysiąclecia” i Kostuchny.

Zasoby mieszkaniowe Spółdzielni „Piast” stanowi 56 budynków wielorodzinnych, z czego 35 budynków to wieżowce powyżej 13 – kondygnacyjne, o łącznej liczbie lokali mieszkalnych 8071 o łącznej powierzchni 400 411,00 m2. Spółdzielnia posiada również: 270 lokali użytkowych o łącznej powierzchni 24 397,57 m2, - 301 garaży w budynkach o powierzchni 5 004,71 m2, 200 garaży typu „Karlik”, 499 miejsc postojowych na parkingach naziemnych, 543 miejsca postojowe na parkingach strzeżonych, 657 miejsc postojowych w niestrzeżonych miejscach parkingowych krytych, 1 289 miejsc parkingowych otwartych przy budynkach oddanych mieszkańcom w bezpłatne użytkowanie.

Mając na uwadze fakt, że na polskim rynku wciąż brakuje mieszkań oraz, że spółdzielnia, która nie buduje, nie tylko stoi w miejscu, ale nie realizuje swoich statutowych obowiązków. W czasach, kiedy jedyną formą pomocy państwa w budowaniu mieszkań jest Krajowy Fundusz Mieszkaniowy, budują nieliczni. Uzyskanie bowiem preferencyjnego kredytu wymaga wykazania się szczególną wiarygodnością i gwarancjami spłaty. Spółdzielnia Mieszkaniowa „Piast” nie przestaje inwestować. W sierpniu 2005 rozpoczęto budowę budynku mieszkalnego wraz z parkingami podziemnymi przy ul. Piastów 12 w Katowicach, gdzie znajdą się m. in. 93 mieszkania wykończone całkowicie, nadające się do natychmiastowego zamieszkania. Zasiedlenie budynku planuje się w miesiącu grudniu 2006 roku.

Oprócz działalności wynikającej ze statutu Spółdzielni, Spółdzielnia Mieszkaniowa „Piast” w ramach swojej działalności społecznej w lutym 1997 roku Spółdzielnia przystąpiła do Katowickiej Fundacji Pomocy Dzieciom Kalekim (Niepełnosprawnym), która jest właścicielem ośrodka rehabilitacyjno – oświatowego mieszczącego się na Osiedlu „Tysiąclecia”. Spółdzielnia aktywnie uczestniczy w pracach Rady Fundacji.

Zarząd Spółdzielni Mieszkaniowej „Piast” nie tylko dba o zasoby mieszkaniowe, duży nacisk kładł i kładzie na kadrę administracyjno – techniczną Spółdzielni. Pracownicy Spółdzielni Mieszkaniowej „Piast” prezentują wysoką znajomość spraw zawodowych, jak również w pełni służą pomocą mieszkańcom Osiedla.

Przejęte od Spółdzielni Mieszkaniowej „Górnik” przez Spółdzielnię Mieszkaniową „Piast” zasoby zostały wybudowane z wadami technologicznymi. Ściany nośne budynków wykonano z kruszywa tzw. lekkiego, a efekt tego jest taki, że w ścianach zachodzą procesy reologiczne, co ma wpływ na ich kurczenie i pękanie.

Wymaga to, jak wskazuje ekspertyza, aby Spółdzielnia posiadała grupę szybkiego reagowania, której głównym zadaniem jest:

• przeprowadzanie okresowych przeglądów,
• zabezpieczenie środków na remonty i ciągłe usuwanie nowopowstałych wad technologicznych.

Spółdzielnia dzięki poparciu mieszkańców i wybranych przez nich przedstawicieli opracowała plan remontów i termo-modernizacji, a Zarząd przyjął na siebie obowiązki pozyskania środków i wykonawców. Na Osiedlu Tysiąclecia pracowały różne firmy budowlane ocieplając budynki, usuwając wady technologiczne, spękane (zmiażdżone) ścianki w mieszkaniach, a tych było około 3,5 tysiąca, wymieniając instalacje centralnego ogrzewania, wody i kanalizacji.